زبان هولناک، یادداشتی از علی زمانیان

✍️ علی زمانیان

زبان هولناک

"سید محمود نبویان نماینده مجلس، در اظهاراتی، مردم حاضر در خیابان‌ها را اغتشاش‌گران داعشی دانسته که به دنبال هوسرانی و فحشاء هستند و اضافه کرده که افرادِ کف روی آب و نجاساتی هستند که ملت، این نجاسات را از دامن نظام طرد می‌کنند." و در تلویزیون گفته شد اینان تفاله‌هایی بیش‌ نیستند......

این‌گونه خطاب کردن به جماعتی، صرفا یک توهین و خطای اخلاقی و زبانی نیست؛ بلکه مبتنی بر یک ایدئولوژی سیاسی است. وقتی کسانی را "نجاسات"، تفاله و یا خس و خاشاک می‌خوانند، تنها نمی‌خواهند با زبان تیز و بی‌رحمِ غیراخلاقی‌شان، زخم‌زبان بزنند و روح افراد را ویران کنند، بلکه می‌خواهند به مرتبه‌ی فرودست و پست مخالفان اشاره کنند. از این‌رو این تعابیر را باید بسیار هولناک‌تر از اهانتی ساده معنا کرد؛ و آن، رویکرد و ایدئولوژی است که جایگاه و کرامت کسانی را به یک شیئی نفرت‌انگیز تنزل می‌دهند تا بدون عذاب وجدان، بتوانند نادیده‌شان بینگارند؛ تا به‌نحو موجه حذف‌شان کنند.
این همان شیوه و رسم کسانی چون هیتلر بود. دستگاه تبلیغاتی هیتلر، دستور داده بود بر روی کامیونِ کسانی که به‌سوی کوره‌های آدم سوزی می‌برند، بنویسند: "ماشین حمل زباله".
چه کسی است که از سوزاندن زباله‌ها ناراحت می‌شود؟ مامور کوره‌ی آدم سوزی، کاری جز سوزاندن زباله نمی‌کرد، و چرا نتوان زباله‌ها را سوزاند؟

✅ "نجاسات" خواندن دیگران، بیش‌ از آن‌که ناراحت کننده باشد، ترسناک است. هیتلر که دشمنان خود را زباله می‌خواند، قصدش این نبود که به آن‌ها توهین کند. آن‌ها را اساسا زباله می‌دید تا چراغ داوری اخلاقی و قضاوت انسانی را برای خود و هوادارانش خاموش کند.. از این‌رو توانست کوره‌های آدم‌سوزی راه بیندازد.

✅ "زباله‌پنداری" و نجاسات ‌خوانیِ" مخالفان، ترفندی هولناک است برای سقوط کسانی که قرار است از صحنه بیرون شوند. خس و خاشاک پنداشتن مردمان، نشانه‌ی زبانی یک ایدئولوژی مخوف است.
نجاسات دیدن گروهی از ساکنان این جامعه، نشانه‌ی واضحی دارد از آن چه "هانا آرنت" زیر مفهوم "ابتذال شر" صورت‌بندی‌اش می‌کرد.
سوزاندن زباله در کوره‌های زباله‌سوزی هیتلری، نزد این نگرش غیرانسانی، طبیعی‌ترین کاری بود که می‌شد انجام داد.

به زبان و نشانه‌ها و دلالت‌های آن توجه بیش‌تری باید کرد. آینده را در زبانِ اکنون، می‌توان دید. می‌شود از تحلیل زبان و گفتار صاحبان قدرت، به آینده‌پژوهی نقبی زد. آینده، همان است که لابلای واژگان امروزین پنهان شده است. از این رو "نجاسات" خواندن و "تفاله" دیدن مخالفان را نباید صرفا به موضوع اخلاق فروکاست؛ بلکه از این گفتار باید به پشت صحنه‌ی ایدئولوژیک آن وارد شد. آن‌جا که برای فردا برنامه‌ریزی می‌شود.

✔️ سقوط احترام و منزلت انسان در ساحت زبان، مقدمه‌ی خشونت‌ورزی در ساحت عینیت اجتماعی است.
..... ۱۴۰۱/۰۷/۰۷

.
بندباز...